เครื่องดนตรีสากล

คู่มือเบื้องต้นสำหรับเครื่องดนตรีสากล: ประเภทเครื่องดนตรีสากล มีกี่ประเภท และมีอะไรบ้าง

เครื่องดนตรีสากลบรรเลงในวงออเคสตรา

เครื่องดนตรีสากลเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายในโลกของเราจากทางสื่อต่างๆ เช่น เพลง หนัง และเกม อีกหนึ่งเหตุผลมาจากจากการล่าอาณานิคมของชาติตะวันตกที่ได้เอาวัฒนธรรมและเครื่องดนตรีไปเผยแพร่ด้วย ดังนั้นคำว่าเครื่องดนตรีสากลจึงสามารถเรียกอีกอย่างได้ว่าเครื่องดนตรีตะวันตกเนื่องจากเครื่องดนตรีสากลที่เรารู้จักกันอย่างแพร่หลายนั้น มีต้นกำเนิดมาจากทางยุโรปหรือทางตะวันตก โดยเครื่องดนตรีสากลสามารถที่จะแยกได้เป็น 5 ประเภทใหญ่ โดยแบ่งตามลักษณะของเครื่องดนตรี

1. เครื่องสาย (String Instrument)

เครื่องสายเป็นเครื่องดนตรีมีเสียงเกิดขึ้นมาจากสาย โดยเกิดได้จากทั้งการสีและการดีด ที่จะทำให้สายเกิดการสั่นสะเทือนและถูกขยายเสียงโดยตัว(โครง)ของเครื่องดนตรี เครื่องสายส่วนใหญ่มักจะทำมาจากไม้เป็นหลัก ในขณะที่สายของเครื่องดนตรีทำมาจาก โลหะ ไนลอน วัสดุสังเคราะห์ ไส้ของสัตว์(ไม่เป็นที่นิยมในปัจจุบันแล้ว) และอื่นๆ เครื่องสายสามารถแยกย่อยได้ 2 ประเภทตามวิธีการเล่น คือ

1.1 เครื่องสายประเภทสี (Bow Instrument)

นักดนตรีบรรเลงเพลงในวงเครื่องสายซึ่งประกอบไปด้วย ไวโอลิน วิโลลา เซลโล และ ดับเบิลเบส

เป็นเครื่องดนตรีที่เล่นด้วยการใช้คันชักในการสี โดยมีวัสดุของสายคันชักเป็นหางม้า (ในคันชักของนักดนตรีมืออาชีพที่มีราคาค่อนข้างแพง) หรือวัสดุสังเคราห์ เครื่องสายประเภทสีโดยส่วนใหญ่จะอยู่ในวงออร์เคสตร้า (Orchestra) เล่นบรรเลงเพลงคลาสสิค เครื่องดนตรีในประเภทนี้ประกอบไปด้วย

  • ไวโอลิน (Violin)
  • วิโอลา (Viola)
  • เชลโล (Cello)
  • ดับเบิลเบส (Double Bass)

1.2 เครื่องสายประเภทดีด (Pluck Instrument)

นักดนตรีเล่นเครื่องสายประเภทดีด ประกอบไปด้วยกีต้าร์ไฟฟ้าและเบส

เป็นเครื่องดนตรีที่เล่นโดยการดีดและตีคอร์ดด้วยนิ้วมือหรือปิ๊ก ซึ่งโดยส่วนใหญ่เครื่องดนตรีประเภทนี้มักจะเล่นในดนตรีสมัยใหม่ เช่น ดนตรีป๊อปหรือร็อค โดยเครื่องดนตรีในประเภทนี้ประกอบไปด้วย

  • ฮาร์ป (harp)
  • ลูท (lute)
  • กีตาร์คลาสสิค (Classical Guitar)
  • กีตาร์โปร่ง (Acoustic Guitar)
  • กีตาร์ไฟฟ้า (Electric Guitar)
  • เบสไฟฟ้า (Electric Bass)
  • อูคูเลเล่ (Ukulele)

2. เครื่องเป่าลมไม้ (Woodwind Instrument)

เป็นเครื่องดนตรีที่มีเสียงเกิดจากการเป่าลมผ่านทางลิ้น (reed) ไปที่ตัวเครื่องดนตรี ปัจจุบันเครื่องเป่าลมไม้ทำจากวัสดุที่หลายหลายทั้งไม้ โลหะ และวัสดุสังเคราะห์ แตกต่างกับอดีตที่ทำมาจากไม้เป็นหลักจึงเป็นที่มาของชื่อเครื่องเป่าลมไม้ เครื่องเป่าลมไม้สามารถแยกได้ 2 ประเภทตามลักษณะของเครื่องดนตรีคือ

2.1 เป่าผ่านท่อ (Non-Reed Instrument)

เครื่องเป่าลมไม้ประเภทเป่าผ่านท่อ

จะเป็นการเป่าลมผ่านเข้าไปที่ท่อของเครื่องดนตรีโดยตรง โดยเครื่องดนตรีในประเภทนี้ประกอบไปด้วย

  • ปิคโคโล (Piccolo)
  • ฟลูต (Flute)
  • รีคอร์เดอร์ (Recorder)

2.2 เป่าผ่านลิ้น (Reed Instrument)

 จะเป็นการลมผ่านทางลิ้นของเครื่องดนตรี ซึ่งมีทั้งแบบลิ้นเดี่ยวและลิ้นคู่ โดยเครื่องดนตรีในประเภทนี้ประกอบไปด้วย

  • โอโบ (Oboe)
  • คลาริเนต (Clarinet)
  • บาสซูน (Bassoon)
  • แซกโซโฟน (Saxophone)

3. เครื่องเป่าทองเหลือง (Brass Instrument)

เครื่องเป่าทองเหลืองในวงโยธวาทิต

เป็นเครื่องดนตรีที่มีเสียงเกิดจากการเป่าลมให้มีการสั่นสะเทือนของริมฝีปากผ่านทางกำพวด (mouth piece) ซึ่งจะถูกขยายเสียงด้วยท่อโลหะต่อไป เครื่องเป่าทองเหลืองส่วนใหญ่ทำจากโลหะผสมและใช้วาล์วในการเปลี่ยนระยะของท่อโดยมีลักษณะคล้ายกับปุ่มกดสำหรับเล่นเครื่องดนตรี โดยเครื่องดนตรีในประเภทนี้ประกอบไปด้วย

  • ทรัมเป็ต (Trumpet)
  • เฟรนช์ฮอร์น (French Horn)
  • ทรอมโบน (Trombone)
  • ทูบา (Tuba)
  • คอร์เน็ต (Cornet)
  • บาริโทน (Baritone)
  • ยูโฟเนียม (Euphonium)

4. เครื่องประกอบจังหวะ (Percussion Instrument)

เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้สำหรับประกอบจังหวะ มักเล่นโดยการตีหรือเคาะ โดยเครื่องดนตรีประเภทนี้มีได้หลากหลายชนิด และสามารถแบ่งย่อยออกมาได้ 2 ประเภท คือ

4.1 เครื่องประกอบจังหวะที่มีระดับเสียง (Definite Pitch Instruments)

คือเครื่องประกอบจังหวะที่สามารถเล่นโน้ตต่างๆ ให้เป็นทำนอง (melody) หรือเสียงประสาน (harmony) โดยเครื่องดนตรีในประเภทนี้ประกอบไปด้วย

  • ทิมปานี (Timpani)
  • มาริมบา (Marimba)
  • ไซโลโฟน (Xylophone)
  • ไวบราโฟน (Vibraphone)
  • กล็อกเคนชปีล (Glockenspiel)

4.2 เครื่องประกอบจังหวะที่ไม่มีระดับเสียง (Indefinite pitch Instruments)

คือเครื่องประกอบจังหวะที่ไม่สามารถเล่นโน้ตต่างๆได้ แต่เป็นการเล่นจังหวะต่างๆประกอบกับวงดนตรี โดยเครื่องดนตรีในประเภทนี้ประกอบไปด้วย

  • กลองชุด (Drum Set)
  • ฉาบ (Cymbal)
  • กลองใหญ่ (Bass Drum)
  • กลองสแนร์ (Snare Drum)
  • ไทรแองเกิล (Triangle)

5. เครื่องลิ่มนิ้ว (Keyboard Instrument)

เป็นเครื่องดนตรีที่เล่นโดยการใช้นิ้วกดไปที่ลิ่มหรือคีย์ที่มีกลไกไปทำให้เกิดเสียง เครื่องลิ่มนิ่วแตกต่างจากเครื่องดนตรประเภทอื่นตรงที่ใช้ลักษณะของเครื่องดนตรีในการจำแนกประเภท แทนที่จะใช้การทำให้เกิดเสียงของเครื่องดนตรี เครื่องลิ่มนิ้วจะสร้างเสียงด้วยกลไกต่างๆ เช่น การตีสาย (เปียโน) การปล่อยลมผ่านท่อ (ออร์แกน) การดีดสาย (ฮาร์ปซิคอร์ด) หรือการใช้สัญญาณไฟฟ้า (ซินธิไซเซอร์) โดยเครื่องดนตรีในประเภทนี้ประกอบไปด้วย

  • เปียโน (Piano)
  • ออร์แกน (Organ)
  • ฮาร์ปซิคอร์ด (Harpsichord)
  • คลาวิคอร์ด (Clavichord
  • เซเลสตา (Celesta)
  • เปียโนไฟฟ้า (Electric Piano)
  • คีบอร์ด (Keyboard)
  • ซินธิไซเซอร์ (Synthesizer)

แหล่งอ้างอิง

  • Max Wade-Matthews, The World Encyclopedia of Musical Instruments
  • Samuel Adler, The Study of Orchestration
  • Willi Apel, Harvard Dictionary of Music